به طور کلی در بازار فرش دو مدل محصول داریم که عبارت‌اند از فرشهای ماشینی و فرشهای دستباف. همین امر موجب شده است تا نحوه تشخیص فرش دستباف از ماشینی به یک امر مهم برای خریداران تبدیل شود. اگرچه انجام این امر باید توسط متخصصان صورت بگیرد، اما راهکارهای ساده‌‌ای وجود دارند که سایر افراد نیز می‌‌توانند از آنها برای شناخت ساختار و مدل فرش مدنظر خود بهره ببرند. در ادامه متن با فرشچین همراه باشید تا به شما هفت روش اصلی تشخیص فرشهای دستباف و ماشینی را آموزش دهیم و هر یک را به شکل تخصصی بررسی کنیم.
تشخیص فرش دستباف از ماشینی
پیش از بررسی روش‌های تشخیص بهتر است به اهمیت کلی این موضوع اشاره کنیم. مهم‌ترین موردی که منجر به افزایش اهمیت تشخیص فرش دستباف از فرشهای ماشینی شده است را میتوان تفاوت قیمت این دو محصول دانست. فرشهای دستباف نسبت به فرشهای ماشینی گران‌تر هستند و در پاره‌ای از موارد این میزان اختلاف قیمت به هیچ عنوان قابل چشم‌پوشی نیست. افزون بر این مورد، شما با تشخیص دادن فرشهای دستباف از فرشهای ماشینی می‌توانید خیال خود را از بابت فرشهای اصیل راحت کنید.
طبیعتاً در صورتی که هیچ‌گونه اطلاعاتی در مورد ظاهر و ساختار این دو مدل فرش و تفاوت‌های آنها نداشته باشید، احتمال اینکه به جای فرش دستباف یک فرش ماشینی در اختیار شما قرار دهند و متوجه نشوید، افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این‌ها، تشخیص فرش دستباف از ماشینی به شما اجازه می‌دهد قدر و ارزش هنری هر یک از این محصولات را به شکل جداگانه متوجه شوید. در صورتی که نتوانید تفاوتی بین این دو قائل شوید، طبیعتاً امکان درک ارزش هنری هر یک از آنها وجود ندارد و این امر از لذت خرید و استفاده از فرش می‌کاهد.
توجه به نقشه فرش
اولین روش برای تشخیص دادن فرش دستباف از ماشینی، دقت به ظرافت و تقارن فرش است. برخلاف نظر بسیاری از افراد تقارن در فرشهای ماشینی بهتر از فرشهای دستباف قابل مشاهده است. دلیل این امر را میتوان به نحوه تولید هر یک از این فرش‌ها ارتباط داد. در فرشهای دستباف، بافنده باید هر یک از گره‌ها را با دست خود بزند؛ حال آنکه این کار در فرشهای ماشینی به وسیله دستگاه‌های بسیار دقیق انجام می‌گیرد. هر فرشی که از نظر تقارن کمی ضعف داشت، به احتمال زیاد فرش دستباف است. البته اگر ماشین بافنده دچار مشکل شده باشد، احتمال دارد این عدم تقارن حتی در فرشهای ماشینی نیز دیده شود.
توجه به مقدار الیاف
این امکان وجود دارد تشخیص فرش دستباف از ماشینی را با توجه به الیاف به کار رفته در آنها انجام دهیم. به منظور تولید فرشهای دستباف از الیاف طبیعی و مناسبی همچون پشم و ابریشم کمک گرفته می‌شود. حتی رنگ این الیاف نیز با استفاده از تکنیک‌های قدیمی و موادی مانند روناس، اسپرک و… صورت می‌گیرد.
به نقل از سایت فرش محتشم درباره جنس پود فرش دستباف:
جنس پود قالی معمولاً از پنبه یا پشم است و در فرش دستباف جنس پود قالی لطیف و بدون گره و پرز است
در فرشهای ماشینی از الیاف طبیعی کمک گرفته نمی‌شود و به جای آن شاهد به‌کارگیری الیافی از جنس ابریشم مصنوعی، نایلون و پلی‌استر هستیم. حتی با لمس فرشهای ماشینی و دستباف نیز میتوان متوجه تفاوت الیاف آنها شد؛ زیرا الیاف طبیعی دارای ساختار متفاوتی نسبت به الیاف مصنوعی است.
توجه به نوع ریشه
یکی دیگر از روش‌ها تشخیص فرش دستباف از نوع ماشینی، نوع ریشه است. فرشهای دستباف دارای ریشه به هم پیوسته هستند و ریشه آنها مستقیماً به چله وصل می‌شود؛ بنابراین در همان بخشی که چله فرش به پایان می‌رسد، شاهد قرارگیری ریشه‌ها هستیم. ریشه‌ها باید هم در بخش بالایی و هم در بخش پایینی فرش دستباف قرار داشته باشند. این امر منجر به افزایش جذابیت فرش می‌شود.
در فرشهای ماشینی، چله جدا از ریشه است. برای زیباتر کردن این فرش‌ها، ریشه را از پشت به چله متصل می‌کنند. در واقع این کار پس از پایان بافته شدن فرش رخ می‌دهد. چنانچه فرشی را با این ویژگی یافتید، می‌توانید مطمئن باشید که از نوع فرشهای ماشینی است. این موضوع در مورد انوع فرش ماشینی صدق می‌کند و به همین جهت میتوان از آن به عنوان یک راهکار بسیار مناسب جهت شناخت نوع فرش یاد کرد.
توجه به تار و پود
روش بعدی برای تشخیص فرش دستباف از ماشینی، دقت کردن به نوع تار بود فرش و نحوه قرارگیری آنها در کنار یکدیگر است. برای انجام این کار باید به جای روی فرش به پشت آن دقت کنید. با مشاهده پشت فرش میتوان مشاهده کرد که تار و پود چگونه در کنار هم جای گرفته‌اند. اگر نحوه اتصال و قرارگیری تار و پود فرش بینقص و به شکل مهندسیشده به نظر می‌رسد، میتوان بیان کرد آن فرش توسط ماشین‌‌های بافنده به تولید رسیده است.
هیچ نوع فرش دستبافی را نمی‌توانید پیدا کنید که دقت قرارگیری تار و پودها در آن به اندازه دقت فرشهای ماشینی باشد. در واقع به راحتی میتوان بیان کرد که این نوع بی‌نظمی و نقصان در نحوه جای‌گیری تار و پود تنها در فرشهای دستباف مشاهده می‌شود. امری که خود یک نوع شخصیت یا کاراکتر را برای فرش به ارمغان می‌آورد.
توجه به میزان ارتفاع پرز
برای تشخیص فرش دستباف از ماشینی می‌توانید به ارتفاع پرز نیز توجه کنید. میزان ارتفاع پرز همان چیزی است که ضخامت فرش را تعیین می‌کند. قاعدتاً هرچه میزان ارتفاع پرز فرش بیشتر باشد، ضخامت آن نیز در پایان مرحله بافت، بیشتر خواهد بود. فرشهای دستباف معمولاً دارای ضخامت کمی هستند و همین امر بر زیبایی آنها افزوده است.
در واقع میتوان ضخامت نسبتاً پایین را یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های فرشهای دستباف باکیفیت دانست. در فرشهای ماشینی شاهد ضخامت پایین نیستیم؛ زیرا تولید فرشهای ظریف تنها از عهده بافندگان حرفه‌ای و مجرب بر می‌آید. البته با پیشرفت تکنولوژی و دستگاه‌های بافندگی ممکن است در سال‌های آینده شاهد کاهش میزان ضخامت فرشهای ماشینی نیز باشیم.
توجه به انعطافپذیری فرش
شاید تعجب کنید، اما به منظور تشخیص فرش دستباف از ماشینی میتوان به میزان انعطافپذیری نیز اتکا کرد. به طور کلی میتوان گفت فرشهای دستباف نسبت به فرشهای ماشینی دارای انعطافپذیری بالاتری هستند. این انعطافپذیری را چه در زمان جابه‌جا کردن فرش و چه در زمان استفاده از آن میتوان درک کرد. دلیل این موضوع به میزان رج‌های بیشتر در فرشهای دستباف برمی‌گردد.
توجه به لبههای فرش
جهت تشخیص دادن فرش دستباف از نوع ماشینی میتوان از لبههای فرش کمک گرفت. لبههای فرشهای دستباف به دلیل اینکه توسط دست کوک شده‌اند، دارای ظرافت بسیار دقیق نیستند و میتوان در آنها مقداری نقص و ایراد مشاهده کرد. البته همان‌طور که بیان شد این نقص‌ها یا ناهمواری‌ها شکل‌دهنده زیبایی و جذابیت فرشهای دستباف هستند.
لبههای فرشهای ماشینی ناهمواری ندارند و در یک ردیف کاملاً صاف قرار گرفته‌اند. این یکنواختی و نظم به ما اجازه می‌دهد حتی با توجه به لبه فرش نیز بتوانیم ماشینی بودن آن را تشخیص دهیم؛ بنابراین، در زمان بررسی فرشهای دستبافت و ماشینی، مشاهده لبه‌ها را در چک لیست خود قرار دهید.
نحوه تشخیص فرش دستباف خوب
فرشهای دستباف علی رغم اینکه قیمت بیشتری دارند، اما در میان ایرانیان محبوب‌تر هستند. دلیل این امر را میتوان ظرافت کلی این فرش‌ها و همچنین ارج نهادن به هنر دست در بین هم‌وطنانمان دانست. همچنین عمر فرش ماشینی نسبت به فرش دستباف کمتر است. برای تشخیص فرش دستباف خوب نیز می‌توانید علاوه بر موارد گفته شده در بخش‌های قبلی، به ظرافت فرش تکیه کنید.
فرشهای دستباف آن‌چنان ظریف و خوش نقش و نگار هستند که در همان ثانیه ابتدایی درخشش بی‌نظیرشان نگاه شما را به سمت آنها می‌کشاند. اگر قصد دارید از کیفیت فرش دستباف مدنظر خود اطمینان حاصل کنید، می‌توانید از محصولات موجود در فرشچین بهره ببرید. فرشهای دستباف فرشچین از نظر دوام و زیبایی نیازهای شما عزیزان را به طور کامل برطرف می‌کنند تا دیگر نگران اشتباه در تشخیص فرش دستباف از ماشینی نباشید.
سخن پایانی
فرشهای دستباف و فرشهای ماشینی هر یک دارای زیبایی‌های خاص خود هستند. شما می‌توانید با انتخاب هرکدام از این فرش‌ها، دکوراسیون داخلی محیط زندگی‌تان را به طور کامل تغییر دهید. خوشبختانه امروزه تنوع بسیار زیادی در فرشهای دستباف و ماشینی قابل مشاهده است.
برای تشخیص فرش دستباف از ماشینی باید به مواردی همچون نقشه، ریشه، تراکم فرش ماشینی و… توجه داشته باشید. در هر صورت بهترین راه برای شناخت تفاوت‌های بین این فرش‌ها، کمک گرفتن از متخصصان حرفه‌ای است. کارشناسان فرشچین آماده هستند تا به کلیه پرسش‌های شما در این رابطه پاسخ دهند. هم اکنون با ما تماس بگیرید تا شما عزیزان را یاری کنیم.
سوالات متداول
۱- نحوه تشخیص فرش دستباف از ماشینی چگونه است؟
فرشهای دستباف نسبت به فرشهای ماشینی دارای انعطافپذیری بالاتری هستند. تار و پود فرش ماشینی بینقص و به شکل مهندسیشده است ولی برای فرش دستباف بی نظم است و در آخر فرش دستباف ضخامت کمتری نسبت به فرش ماشینی دارد.
۲- لبه های فرش دستباف چه فرقی با فرش ماشینی دارد؟
یکی از راههای تشخیص فرش دستباف از ماشینی این است که لبههای فرش را لمس کنید. لبه های فرش دستباف دارای ظرافت بسیار دقیق نیستند و میتوان در آنها مقداری نقص و ایراد دید، در حالیکه لبه های فرش ماشینی یکنواخت و منظم هستند.
